H oμιλία της Ντόρας Μπακογιάννη στην Ολομέλεια της Βουλής για το ασφαλιστικό νομοσχέδιο

Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Συζητώντας για το ασφαλιστικό νομοσχέδιο σήμερα στη Βουλή, κανείς δεν έχει την πολυτέλεια να κρυφτεί πίσω από το δάκτυλο του. Το πρόβλημα του ασφαλιστικού συστήματος είναι το παλαιότερο από τα άλυτα ζητήματα που κληρονομεί η μια γενιά στην άλλη. Το 1998 δεν αντέχω να μην το θυμίσω, ο τότε πρόεδρος της ΓΣΕΕ, ο κύριος Χρ. Πολυζωγόπουλος είχε αρνηθεί ακόμα και το διάλογο για το ασφαλιστικό υποστηρίζοντας ότι δεν υπήρχε λόγος ανησυχίας, αφού το «σύστημα κοινωνικής ασφάλισης θα καταρρεύσει μετά την κατάρρευση του κρατικού προϋπολογισμού και της οικονομίας γενικότερα». Κακώς δεν ανησυχούσε αφού η ζωή το έφερε να βλέπουμε σήμερα κρατικό προϋπολογισμό και ασφαλιστικό σύστημα να είναι και τα δύο μαζί στα πρόθυρα της κατάρρευσης.

Δυστυχώς το πολιτικό σύστημα δεν δικαιώθηκε σε καμιά .........


περίοδο στην υπόθεση του ασφαλιστικού. Ούτε το 1992, με τους νόμους Σουφλιά-Σιούφα όταν κάποιοι ξηλώνανε πεζοδρόμια, ούτε το 2001, όταν όλο το ΠΑΣΟΚ υπονόμευσε τη μεταρρύθμιση Γιαννίτση, ούτε πριν από δύο χρόνια με το νόμο Πετραλιά. Όλοι ξέρουμε ότι ήμασταν λάθος, αλλά ούτε σήμερα έχουμε το θάρρος να το πούμε καθαρά στο λαό.

Η κυβέρνηση και το ΠΑΣΟΚ στο θέμα του ασφαλιστικού, όπως και σε όλα τα μεγάλα θέματα των αναγκαίων αλλαγών, είναι παγιδευμένη σε μια θεμελιώδη αντίφαση: Δηλώνει ότι οι πολιτικές που υλοποιεί είναι οι μόνες που μας βγάζουν από την κρίση, αλλά ταυτόχρονα ότι αυτές είναι αντίθετες με την ιδεολογία του. Είναι προφανές κύριοι της συμπολίτευσης ότι υπάρχει μια βαθιά σύγχυση: Ή η ιδεολογία σας έχει πρόβλημα ή αλλάξτε πολιτικές. Και τα δύο δεν μπορούν να ισχύουν, αυτό το παραμύθι πρέπει να τελειώσει.

Είχατε 9 μήνες να κάνετε μια ρεαλιστική και αποτελεσματική τομή στο ασφαλιστικό σύστημα. Από το πόρισμα της επιτροπής του Υπουργείου προκύπτει ότι το συσσωρευμένο ασφαλιστικό χρέος κυμαίνεται μεταξύ 250% και 350%, του ΑΕΠ. Χρέος εφιαλτικό, που προστίθεται στο επίσης τεράστιο δημόσιο χρέος της χώρας. Παρ όλα αυτά δεν τολμήσατε να προχωρήσετε σε μια
ολοκληρωμένη θεσμική αλλαγή που να στηρίζεται σε συγκεκριμένες αρχές. Υιοθετήσατε τη μέθοδο των «παραμετρικών αλλαγών». Η παρέμβαση αυτή μειώνει τη δημοσιονομική επιβάρυνση και αυτό είναι, στην απελπιστική φάση στην οποία βρισκόμαστε, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αναγκαίο. Όμως προχωρήσατε στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο χωρίς η κυβέρνηση, αλλά και το σύνολο του πολιτικού συστήματος, να έχει επιδιώξει ένα ουσιαστικό και ανοικτό διάλογο για το είδος και τα χαρακτηριστικά του ασφαλιστικού συστήματος που η χώρα θα επιλέξει για τις επόμενες δεκαετίες.

Χρειάζεται διάλογος και περαιτέρω έρευνα και μελέτη για να δούμε αν, πότε και σε ποια έκταση θα πρέπει να υπάρξει νέα παρέμβαση που να αγγίζει το χαρακτήρα και την ταυτότητα του ασφαλιστικού. Και για να το πω ευθέως, οφείλουμε κυρίες και κύριοι συνάδελφοι να αναζητήσουμε ευρύτερες συναινέσεις και συνθέσεις για το θέμα αυτό, προωθώντας μια λύση που θα αίρει τις κοινωνικές ανισότητες μεταξύ των εργαζομένων και τα αντιαναπτυξιακά κίνητρα για την οικονομία. Μια λύση προπαντός που θα εμποδίζει τη χρησιμοποίηση του ασφαλιστικού για πολιτική και συντεχνιακή ρουσφετολογία, που αποτελεί το προπατορικό αμάρτημα του υφιστάμενου ασφαλιστικού συστήματος. Εναλλακτικές δυνατότητες υπάρχουν. Οφείλουμε να αναζητήσουμε ένα νέο ασφαλιστικό σύστημα το οποίο θα κινείται προς την κατεύθυνση που υιοθέτησαν πριν από μερικά χρόνια στην Ιταλία και στη Σουηδία συστήματα που συνδυάζουν την σαφήνεια στα κίνητρα με την απλότητα στην εφαρμογή .

Κυρίες και κύριοι

Έρχομαι τώρα σε κάποια ειδικά σημεία που προβλέπει το νομοσχέδιο που φέρνει η κυβέρνηση προς ψήφιση. Υπάρχουν στις ρυθμίσεις που προτείνονται κάποιες παρεμβάσεις οι οποίες είναι θετικές και λειτουργούν κατά κάποιο τρόπο εξυγιαντικά στη σημερινή κατάσταση του ασφαλιστικού , αντιμετωπίζοντας τη δημοσιονομική πίεση του συστήματος. Δεν λύνουν όμως το πρόβλημα στο σύνολό του.

Υπάρχουν οι διατάξεις –δεν θέλω να τις διαβάσω κύριε υπουργέ-με τις οποίες συμφωνώ όπως η απαγόρευση χρηματοδότησης από τα ταμεία των προγραμμάτων εθελούσιας εξόδου, η 35ετία κλπ. Πέρα από τα θετικά το νομοσχέδιο έχει τρεις κεντρικές, θεμελιώδεις αδυναμίες.

Καταρχήν εγείρονται ουσιαστικά θέματα αντισυνταγματικότητας, τα οποία υπονομεύουν την όποια αποτελεσματικότητα των μέτρων που προωθείτε. Ακυρώνετε από την αρχή την προσπάθεια που κάνετε. Και επειδή ως έγκριτος συνταγματολόγος κύριε υπουργέ, ξέρετε καλύτερα παντός άλλου τη διαφορά της ασαφούς διατύπωσης από τη σαφή, έχετε ευθύνη για τον τρόπο που διατυπώνετε ρυθμίσεις όπως είναι αυτές που αφορούν τις επικουρικές συντάξεις ή την ένταξη των δημοσίων υπαλλήλων στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.
Δεύτερη κεντρική αδυναμία: έχετε «δύο μέτρα και δύο σταθμά». Κλασικό παράδειγμα η ιστορία της ενοποίησης των ταμείων, όπου δεν κρύβονται οι πελατειακές εξαρτήσεις από ισχυρές συντεχνίες. Έτσι δεν τολμάτε να θίξετε κάποια προνομιακά ταμεία, την ώρα που αδιαφορείτε για το θέμα των δημοσίων υπαλλήλων.

Τρίτη θεμελιώδη αδυναμία και πιο σημαντική: Υπάρχουν διατάξεις που ενισχύουν τις ανισότητες και τις κοινωνικές αδικίες μεταξύ των ασφαλισμένων, πλήττοντας περισσότερο αυτούς που πληρώνουν τις εισφορές τους. Μιλάω για τη δυσμενή τροποποίηση του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων με τη μείωση του ποσοστού αναπλήρωσης, καθώς και τη θέσπιση της εισφοράς αλληλεγγύης, το άδικο ΛΑΦΚΑ.

Τέλος κύριε και κύριοι θέλω να πω δύο λόγια για τον ρόλο των γυναικών. Δεν υπάρχει πιο βίαιη προσαρμογή από αυτήν, αναφέρθηκε πιο πριν ο κύριος Σιούφας , την οποία δέχονται οι γυναίκες. Σήμερα αλλάζει η ζωή τους από την μία μέρα στην άλλη και αλλάζει κατά τρόπο δραστικό. Είστε υποχρεωμένος να εξισώσετε τα όρια, κατά την γνώμη μου δεν πρέπει να τα εξισώσετε με την βιαιότητα με την οποία τα εξισώνετε. Κυρίως όμως δεν έπρεπε να αφήσετε τις νέες γυναίκες χωρίς καμία προστασία. Δεν μπορεί όταν παίρνετε αυτές τις αποφάσεις να μην συνοδεύονται από ένα πακέτο κοινωνικής στήριξης της νέας εργαζόμενης γυναίκας. Και αυτό δυστυχώς δεν υπάρχει.

Κλείνοντας κυρίες και κύριοι θα ήθελα να πω ότι με δεδομένη την τραγική κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και την ανάγκη να αποφύγουμε πάση θυσία το καταστροφικό κοινωνικό κόστος της χρεοκοπίας, η άμεση μεταρρύθμιση του συστήματος, με δραστική αύξηση των πραγματικών ορίων ηλικίας και εξορθολογισμό των παροχών με βάση τις πραγματικές δυνατότητες της οικονομίας, είναι εθνική ανάγκη. Ταυτόχρονα η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού με βάση τις ρητές προβλέψεις του μνημονίου, αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη συνέχιση της ενίσχυσης της χώρας από τον μηχανισμό στήριξης. Πιστή λοιπόν σε αυτό που ψήφισα ψηφίζοντας το μνημόνιο θα ψηφίσω ΝΑΙ επί της αρχής του νομοσχεδίου σας κύριε υπουργέ. Θα καταψηφίσω όμως όλες τις διατάξεις οι οποίες είναι αμφισβητούμενης συνταγματικότητας και τις διατάξεις οι οποίες πλήττουν την καθημερινότητα και την ζωή των γυναικών, διότι θεωρώ ότι είχατε τη δυνατότητα να κάνετε κάτι τελείως διαφορετικό σε αυτό το κομμάτι. Κλείνω, η συζήτηση του ασφαλιστικού δεν κλείνει σήμερα, η συζήτηση του ασφαλιστικού, και θεωρώ πολύ σωστή την πρόταση που έκανε ο πρώην πρόεδρος της Βουλής, πρέπει να αρχίσει αμέσως μετά την ψήφισή του, για να δούμε ένα νέο ασφαλιστικό σε διαφορετικές βάσεις από αυτές που είχε το παλαιό που μας οδήγησε εδώ, ένα νέο ασφαλιστικό στο οποίο θα συμπέσουν τουλάχιστον οι περισσότερες πολιτικές δυνάμεις έτσι ώστε να είναι βιώσιμο και να έχει διάρκεια.