Η «φούσκα» των μέσων ενημέρωσης

Του Aλεξη Παπαχελα

Αν θέλετε να καταλάβετε τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και του κράτους, δεν έχετε παρά να ρίξετε μια ματιά στην τραγική κατάσταση που επικρατεί σήμερα στον χώρο των μέσων ενημέρωσης. Από πολλές απόψεις αποτελεί έναν καθρέφτη του γενικότερου σημερινού αδιεξόδου.

Τις τελευταίες δεκαετίες ο αριθμός των εντύπων και των καναλιών δεν είχε καμία σχέση με τα πραγματικά μεγέθη της ελληνικής αγοράς. Τα έντυπα κάθε μορφής πολλαπλασιάζονταν, χωρίς κανείς να μπορεί να εξηγήσει γιατί η Ελλάδα έχει περισσότερες εφημερίδες από χώρες με σαφώς μεγαλύτερο πληθυσμό. Ούτε βέβαια κανείς μπορούσε να εξηγήσει το πώς και γιατί επιβίωναν μικρά έντυπα, τα οποία συσσώρευαν ζημίες και είχαν ελάχιστη κυκλοφορία.

Τα μέσα ενημέρωσης, όμως, λειτουργούσαν και σε ένα καθεστώς .........


ανομίας, από το καθεστώς των αδειών των τηλεοπτικών σταθμών έως το φαινόμενο εργοδοτών, οι οποίοι θεωρούσαν προσβολή το να κληθούν να πληρώσουν τον ΟΤΕ ή το ΙΚΑ τους. Οι πολιτικοί συνέχιζαν το καθεστώς της μη επιβολής κανόνων και νόμων, γιατί είχαν την ψευδαίσθηση πως τους καθιστά πιο ισχυρούς έναντι των Μέσων. Παράλληλα, το κράτος κακομάθαινε με την ανεξέλεγκτη και απεριόριστη κρατική διαφήμιση τα ΜΜΕ. Ολοι θεωρούσαν λογικό να χρηματοδοτούνται ένθετα, «ειδικές εκδόσεις» κ.λπ. με κρατικό χρήμα, χωρίς κανένα αντικειμενικό κριτήριο. Οι τράπεζες πάλι με τη σειρά τους χρηματοδοτούσαν χωρίς περίσκεψη έναν κλάδο βάσει «ειδικών σχέσεων» και όχι αντικειμενικών εκτιμήσεων για τη βιωσιμότητά του. Τα Μέσα πλήθαιναν, αναπτύσσονταν με δεκανίκια και χωρίς πραγματικό σχέδιο ή στόχο και πολλές φορές επιδίδονταν σε νεοπλουτισμό. Οι κυριακάτικες εφημερίδες έγιναν τεράστια «πακέτα», τα οποία περιείχαν κυρίως ψυχαγωγικά προϊόντα και διαφήμιζαν DVD, CD κ.α. συναφή. Το κόστος δεν αποτελούσε ιδιαίτερο θέμα μπροστά στον στόχο της «πρωτιάς» και στο κλίμα του ατέλειωτου ανταγωνισμού. Πολλοί, άλλωστε, έβλεπαν την ιδιοκτησία ενός Μέσου ως μοχλό πίεσης για άλλες δουλειές τους και όχι σαν μια αυθύπαρκτη επιχειρηματική δραστηριότητα.
Τώρα, λοιπόν, βρισκόμαστε μπροστά σε νέα δεδομένα. Το κράτος δεν έχει πλέον τόσα χρήματα για να μοιράσει, δουλειές πολλές δεν υπάρχουν για να χρειάζονται οι «μοχλοί πίεσης», οι τράπεζες αρχίζουν να εκτιμούν προσεκτικά το ρίσκο κάθε χρηματοδότησης και η διαφήμιση μειώνεται θεαματικά, λόγω της βαθιάς ύφεσης. Τα Μέσα βρίσκονται μέσα στην κρίση υπερχρεωμένα και με υψηλό κόστος λειτουργίας. Είναι προφανές πως άλλη μια νεοελληνική «φούσκα» σκάει αυτή την εποχή, γιατί το σύστημα δεν αντέχει να την διατηρήσει. Αυτό που απομένει να δούμε, και στον χώρο των ΜΜΕ, είναι (α) πόσο ανώμαλη θα είναι η προσγείωση και με τι κόστος για ανθρώπους που εργάζονται σε αυτά και (β) πόσο η κυβέρνηση και το κράτος θα επιβάλουν κανόνες και νόμους έτσι ώστε να βγούμε τουλάχιστον από την κρίση με έναν μικρότερο, αλλά πολύ πιο υγιή κλάδο.
kathimerini